Påbode utstyr og sykkelhjelm

Påbode utstyr

Påbode utstyr på sykkel er:

• Brems på framhjul og bakhjul
• Raud refleks bak, og kvit eller gul refleks på pedalane eller pedalarmane
• Signalklokke
• Kvitt eller gult lys framme og raudt lys bak når du syklar i mørkeret eller i ver som gjev dårleg sikt

Nokre syklar vert selde utan påbode utstyr. Du har sjølv ansvar for at utstyret vert montert før du begynner å bruke sykkelen.

Spørsmål:

• Kva vil det seie at utstyret er påbode?
• Kvifor vert syklar selde utan påbode utstyr, trur du?

Bremsar

Sykkelen skal ha brems både på framhjulet og på bakhjulet. Dei skal vere så gode at du kan stoppe sykkelen på ein rask og sikker måte. Du skal også kunne bremse med begge hendene på styret.

Øv på å bremse riktig. Bremsar du for hardt med frambremsen, kan du risikere å bli kasta fram over styret. Sjekk også korleis bremsane verkar, og at dei er gode nok. Dette er spesielt viktig når du brukar ein ukjend sykkel. Bremsane på ein sykkel du har lånt kan oppføre seg annleis enn på sykkelen du vanlegvis brukar.

Refleksar

Sykkelen skal ha raud refleks bak. På begge sider av pedalane skal det vere kvit eller gul refleks. Dersom du ikkje kan feste refleksar på pedalane, skal det i staden vere refleks på pedalarmane.

I tillegg kan du ha kvit refleks framme på sykkelen og refleks på eikene. Eikerefleksane gjer at du synest betre frå sida, for eksempel når du kryssar vegen.

Spørsmål:

• Kvifor må fargane på refleksane på sykkelen vere kvit framme og raud bak?

Signalklokke

Av og til må du kanskje varsle fotgjengarar eller andre syklistar, og då kan du gje lyd med signalklokka.

Anna varselapparat enn signalklokke er forbode.

Spørsmål:

• Kan du gje eksempel på situasjonar det kan passe å bruke signalklokka for å varsle fotgjengarar eller andre syklistar?

Lys

Det er påbode å bruke lykt når du syklar i mørkeret og i ver som gjev dårleg sikt, for eksempel i regn, snø eller tåke.

Framme skal det vere ei lykt med gult eller kvitt lys, og bak skal du ha raudt lys.

Lyset skal kunne sjåast tydeleg 300 meter unna. Du kan godt bruke blinkande lys både framme og bak, men då skal lyset blinke med minst 120 blink i minuttet. Hugs også at lyktene skal vere festa til sykkelen. Det er ikkje nok å halde lykta i handa eller å feste ho på kleda.

Spørsmål:

• Kvifor er det påbode med lys?
• Kvifor må lyktene festast til sykkelen?

Fleire råd om sykling i mørkeret

• Sykkellyktene vert bruka for at du skal bli sett av andre, og for at du skal sjå vegen. Ei blinkande lykt gjev ikkje så godt lys på bakken framfor deg. Det kan difor vere fint med ei lykt som lyser sterkt heile vegen.
• Bruk refleksvest.
• Bruk refleks på eikene slik at du lettare blir sett frå sida når du kryssar vegen.
• Bruk kvit eller gul refleks framme på sykkelen.

Spørsmål:

• Korleis synest du det er å sykle i mørkeret?
• Kor mange refleksar har du på sykkelen din?

Sykkelhjelm

Kvart år må fleire tusen i Noreg til lege etter uhell på sykkel. Ein stor del av desse får hovudskadar. Nokre skadar seg fordi dei kolliderer med fotgjengarar, syklar eller bilar, men dei fleste skadar seg faktisk når dei veltar med sykkelen heilt åleine.

Ei ulykke skjer ofte så fort og med så stor kraft at du verken rekk eller klarar å ta deg for med hendene. Då er hjelmen ei billeg og effektiv beskytting. Han hindrar ikkje at du dett av sykkelen eller at du vert påkøyrd, men han beskyttar hovudet ditt slik at skadane ikkje blir så alvorlege.

Spørsmål:

• Korleis er reglane for bruk av sykkelhjelm på skulen din?
• Kan du finne ein god grunn til å ikkje bruke sykkelhjelm?

Slik brukar du sykkelhjelmen

• Hjelmen må sitte godt fast på hovudet ditt og reimene må festast og strammast slik at du kun får eit par fingrar mellom reim og hake.
• Hjelmen skal dekkje toppen av hovudet, panna, tinningane og bakhovudet. Ein vanleg feil er at hjelmen sit for langt bak på hovudet slik at panna og tinningane ikkje blir beskytta godt nok.
• Om det er vanskeleg å feste og stramme hjelmen ordentleg må du få hjelp av ein vaksen.
• Ein skadd hjelm må bytast ut.

Spørsmål:

• Mange sluttar å bruke sykkelhjelm når dei byrjar på ungdomsskulen. Kvifor er det slik, trur du?
• Kvifor bør vi halde fram med å bruke sykkelhjelm også som vaksne?

Stell og vedlikehald av sykkel

Ein trygg sykkel vert vaska og halden i god stand. Her er nokre råd om kva du kan gjere sjølv:

• Vask sykkelen ofte. Bruk varmt vatn med litt oppvaskmiddel, svamp og ei gamal oppvaskbørste. Vask også kjede, gir og tannhjul.
• Etter vask bør du olje kjedet og andre delar du kan røre på slik at dei ikkje rustar. Pass på at det ikkje kjem olje på bremseklossane og felgane.
• Sjekk at setet, styret og alle skruar og mutterar er godt festa.
• Sjå etter at du har nok luft i dekka. Då trillar sykkelen lettare, og du punkterer ikkje så lett.

Dersom bremser og gir ikkje verkar som dei skal, må du få hjelp av ein vaksen til å reparere det.